Udar jest trzecią po chorobach serca i nowotworach najczęstszą przyczyną zgonów na świecie. Z jego konsekwencjami stykają się w swojej pracy nie tylko Opiekunki i Opiekunowie osób starszych, ale także rodziny pacjentów. Ich pomoc, wiedza i opieka jest nieoceniona i ma wpływ na przebieg rekonwalescencji i powrót do zdrowia pacjenta. W poniższym artykule znajdą Państwo podstawowe zasady opieki nad osobami po przebytym udarze. 

Rehabilitacja

Stan pacjenta po udarze mózgu jest zależny od rozległości zmian. Pierwszy etap rehabilitacji zaczyna się już w szpitalu. Nawet jeśli chory jest nieprzytomny lub sparaliżowany, powinien zostać poddany tzw. rehabilitacji biernej. 

Profilaktyka przeciwodleżynowa, stymulowanie krążenia, zapobiegające zakrzepom, prawidłowe ułożenie chorego, przeciwdziałające przykurczom mięśni, to podstawa w początkowym etapie leczenia.

Dalsza rehabilitacja powinna odbywać się pod ścisłą kontrolą albo zgodnie z zaleceniami fizjoterapeuty lub rehabilitanta. Opiekun może być pomocny w wykonywaniu zaleconych ćwiczeń i stałej obserwacji podopiecznego.

Równocześnie z terapią ruchową powinna zostać zastosowana terapia logopedyczna dysfagii, czyli zaburzeń połykania oraz terapia neuropsychologiczna. W terapii chorego po udarze zastosowanie ma także fizykoterapia. Są to ultradźwięki, termoterapia (okłady borowinowe), zabiegi i ćwiczenia w wodzie (kąpiele wirowe, przyczyniające się do zmniejszenia zastojów krwi żylnej), leczenie prądem i światłolecznictwo.

Dieta

Właściwie dobrana dieta jest bardzo istotna w powrocie do zdrowia po udarze. Pacjenci mają często problemy z posługiwaniem się sztućcami i wymagają karmienia, nierzadkie bywają także kłopoty z przeżuwaniem i połykaniem oraz brak apetytu i złe samopoczucie. Ważna jest w tym przypadku rola Opiekuna, który powinien zadbać o to, by pacjent po udarze spożywał wystarczającą ilość kalorii i składników odżywczych. Warto, by przyrządzane posiłki były:

• wysokoenergetyczne,

• łatwe w spożyciu (np. o gładkiej konsystencji, w postaci papki),

• smaczne,

• urozmaicone,

• estetycznie podane oraz uwzględniające indywidualne upodobania podopiecznego.

Pacjent po udarze powinien spożywać 4-5 regularnych posiłków dziennie. Jeśli pacjentowi jest trudno przyjąć odpowiednią ilość posiłków, zaleca się uzupełnienie diety o specjalne preparaty do żywienia medycznego, których ilość i rodzaj powinien być zawsze skonsultowany z lekarzem.

Codzienne posiłki powinny zawierać produkty takie jak:

• chude mięso (drób, cielęcina),

• ryby (zawierające zdrowe kwasy omega-3),

• mleko i jego przetwory,

• kasze, ryże, makarony (najlepiej pełnoziarniste),

• oliwa z oliwek, oleje roślinne, nasiona,

• warzywa i owoce.

Zapobieganie odleżynom

U pacjentów leżących bardzo ważna jest profilaktyka przeciwodleżynowa i odpowiednia pielęgnacja ciała. Podstawowe zasady, których należy przestrzegać to:

• Częsta zmiana pozycji ciała chorego, dostosowana do stopnia ryzyka powstania odleżyn — przez całą dobę, również w nocy.

• Dbanie, by prześcieradło i podkłady nie tworzyły fałd. Pacjent nie powinien leżeć na szwach, guzikach lub zamkach.

• Istotne jest równomierne rozłożenie ciężaru ciała, tak by możliwie w jak największym stopniu uniknąć ucisku jednego miejsca lub obszaru ciała.

• Oklepywanie i masaż miejsc narażonych na długotrwały ucisk.

• Dbałość o higienę (częsta zmiana bielizny i pościeli, która powinna być wykonana z materiałów naturalnych).

• Podawanie odpowiedniej ilości płynów (2 - 2,5 l / dobę).

• Pielęgnacja skóry (nawilżanie skóry suchej i osuszanie / talkowanie miejsc wilgotnych).

• W przypadku stosowania pieluchomajtek należy pamiętać o doborze odpowiedniego rozmiaru, co pozwala zapobiegać otarciom i odparzeniom skóry.

Sporym ułatwieniem w profilaktyce przeciwodleżynowej są specjalne materace — nie zwalniają one jednak z ww. działań profilaktycznych.  

Zapobieganie powikłaniom oddechowym

Powikłania oddechowe, które mogą wystąpić u pacjentów po udarze to zator płucny i choroby infekcyjne płuc. Profilaktyka i prawidłowa opieka jest tu niezwykle ważna. 

Czynności, które zaleca się wykonywać to:

• oklepywanie klatki piersiowej,

• nakłanianie do odkrztuszania zalegającej wydzieliny,

• ćwiczenia oddechowe, np. dmuchanie przez rurkę do butelki z wodą,

• nadzorowanie ułożenia głowy tak, by znajdowała się w jednej linii z tułowiem i nie ulegała przygięciu do klatki piersiowej,

• częsta zmiana pozycji pacjenta.

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej, pobierz Poradnik „Zdrowie seniora"! Znajdziesz w nim więcej przydatnych informacji o opiece nad pacjentem po udarze oraz informacje o opiece i rehabilitacji w chorobach takich jak Parkinson czy Alzheimer - https://poradnik.interkadra.pl/