Kulturowy zawrót głowy

Choć Niemcy, tak jak Polska, bywają zaliczane do grupy państw Europy Środkowej, pewnych różnic między sąsiadami nie sposób nie zauważyć. Przede wszystkim społeczeństwo niemieckie jest zdecydowanie bardziej zróżnicowane etnicznie niż polskie. Rodowici Niemcy stanowią ok. 80% mieszkańców swojego kraju, pozostała część ma korzenie imigranckie. Największa mniejszość etniczna to Turcy, kolejne miejsca zajmują Polacy i Rosjanie. Oczywiście bogate Niemcy przyciągają osoby z wielu innych zakątków świata, także tych najodleglejszych. Dlatego powinnaś być gotowa na spotkania z osobami o odmiennym kolorze skóry, innym światopoglądzie, a nawet trudnych do zrozumienia obyczajach.

Jeśli chodzi o wyznanie, najwięcej (ok. 1/3) jest Niemców deklarujących brak przynależności do jakiejkolwiek religii. Mieszkają głównie na wschodzie kraju, na terenie dawnej NRD. Wśród wyznań dominuje chrześcijaństwo, przy czym katolików i protestantów jest niemal tyle samo (po dwadzieścia kilka procent). Na południu i zachodzie kraju częściej można spotkać katolików, na północnym zachodzie – protestantów. Wyznaniem numer dwa jest islam z kilkoma milionami wiernych. Oczywiście w Niemczech obecni są także przedstawiciele wielu innych religii.

Wspólna chata

Jednak w twoim przypadku kontakty z różnorodnym, wielokulturowym tłumem będą raczej ograniczone. Większość czasu będziesz przecież spędzać w czterech ścianach ze swoim podopiecznym, który najprawdopodobniej jest rodowitym Niemcem. Niemcem leciwym, wychowanym w innych czasach, często w dość surowy sposób. Taka mentalność w zderzeniu z polską spontanicznością i „sercem na dłoni” może powodować niezręczne, kłopotliwe sytuacje. Dlatego wchodząc do nowego domu, najlepiej zachowaj pewien dystans, stopniowo wyczuwając, na jak dużo możesz sobie pozwolić, jak bardzo się otworzyć. Pamiętaj, że dla Niemca jego dom to twierdza, do której z wielkim trudem dopuszcza osoby postronne. Przesadna wylewność, chęć zaprzyjaźnienia się za wszelką cenę może wcale nie przypaść do gustu ani seniorowi, ani jego rodzinie. W dodatku jest spore ryzyko, że powiedzą ci o tym od razu, bez owijania w bawełnę; poczucie odrzucenia może okazać się bolesne. Dlatego nie zapominaj, że nie jesteś u swojej rodziny czy dobrych znajomych, tylko w pracy. A Niemiec w pracy jest zdecydowanie bardziej oficjalny, formalny i sztywny niż Polak. U naszych sąsiadów dystansu na linii przełożony-pracownik często się nie skraca, a wręcz jeszcze go podkreśla. Z kolei Polakom zwykle bardziej zależy na dobrej atmosferze, robimy dużo, żeby po prostu było miło. Dla naszych sąsiadów sympatyczne gesty to często tylko zbędny dodatek, liczy się rzetelność i profesjonalizm w wykonywaniu obowiązków. Po prostu pogódźmy się z tym i dostosujmy do warunków i obyczajów, jakie panują u gospodarzy, nie róbmy w domu seniora kulturowej rewolucji.

Wszystko w porządku

Na czym właściwie polegają różnice w mentalności Niemców i Polaków? Na jakim tle może dochodzić do napięć? Dla wielu Niemców naturalne są: niezwykle wysoki etos pracy, perfekcjonizm, obowiązkowość, opanowanie, a przede wszystkim trzymanie się przepisów i wytyczonych ram. Z kolei chaos, sytuacje niepewne, niezrozumiałe czy ryzykowne wywołują u nich przerażenie. Dlatego nasi sąsiedzi uwielbiają porządkować rzeczywistość, planować, tworzyć regulaminy i procedury, chętnie też poddają się regułom narzuconym z zewnątrz (czego, jak wiemy, Polacy nie znoszą). Państwo reguluje bardzo wiele dziedzin życia Niemców, a oni to cenią, bo dzięki temu czują się bezpieczniej. Pracę wykonują zwykle powoli, ale systematycznie, dokładnie i rzetelnie. Częste u Polaków improwizowanie, zostawianie zadań na ostatnią chwilę, ale też elastyczność i spontaniczność są dla nich kompletnie niezrozumiałe. Co więcej, mogą być potraktowane jako oznaka lekkomyślności, braku profesjonalizmu czy zdolności organizacyjnych. Harmonogram to dla Niemców rzecz święta: wykonują obowiązki w terminie i na chłodno, na spotkaniach pojawiają się na czas, i tego samego oczekują od innych. Wszelkie opóźnienia traktują jako oznakę braku szacunku. Podobnie jak niestosowanie się do przepisów, w tym także tych dotyczących ruchu drogowego, ciszy nocnej itp. Jeśli chcemy, by nas akceptowano i szanowano, powinnyśmy po prostu się do tego dostosować i przestawić na porządek, który dla Niemców „musi być”.

Kuchnia polska

Pole, na którym być może przyjdzie ci przerobić w praktyce różnice kulturowe to kuchnia. Prawie na pewno będziesz musiała przyrządzać podopiecznemu posiłki, a po pewnym czasie pewnie zatęsknisz za specjałami kuchni polskiej. Pamiętaj jednak, że wiele z nich (pierogi ruskie, żurek, zupa grzybowa, bigos itd.) ma bardzo wyrazisty smak i zapach, które nie wszystkim, a zwłaszcza osobom starszym, muszą odpowiadać. Dlatego zanim zaczniesz pichcić tego typu potrawy w kuchni podopiecznego, zapytaj go, czy w ogóle ma ochotę ich spróbować. Poza tym posiłki (zarówno rodzaj, jak i pora podania czy rozkład) to element pewnej rutyny, która daje osobom starszym poczucie bezpieczeństwa. Emerytura to nie najlepsza pora na eksperymenty kulinarne, zwłaszcza jeśli senior jest osłabiony, schorowany. Trzymaj się zatem wytycznych dotyczących diety, a także wszelkich innych ustaleń i wskazówek, jakie dostałaś od jego rodziny.

Trzymaj się

Chcesz, żeby było miło, by rodzina seniora cię lubiła i doceniała, dlatego pracujesz za dwóch, albo i trzech? Nie tędy droga. Masz kontrakt na wykonanie pewnych czynności, i tego się trzymaj. Pamiętaj, że wyjście poza pewne ramy poprawności może być u naszych sąsiadów postrzegane jako niestosowne i kłopotliwe. Dotyczy to nie tylko kuchni, poruszania tematów osobistych czy nadmiernej ekspresji, ale też omawiania kwestii politycznych. Tematów kontrowersyjnych lepiej unikać, zwłaszcza jeśli chodzi o trudne wątki dotyczące wspólnej historii – tu łatwo się zagalopować i powiedzieć o jedno słowo za dużo. Oczywiście kultura we wzajemnych kontaktach powinna obowiązywać obie strony – niedopuszczalne są obraźliwe żarty na temat Polaków wygłaszane w twoim towarzystwie, nie mówiąc o obelgach kierowanych pod twoim adresem przez podopiecznego lub jego krewnych. Jeśli spotkają cię takie sytuacje, powinnaś reagować zdecydowanie i wyraźnie się im przeciwstawiać.

Pozdrowienia z Polski

W pracy opiekunki często pojawia się dylemat: dawać prezenty czy ich nie dawać? Jeśli pracowałabyś w Polsce, sprawa byłaby prostsza. W Niemczech może być różnie. Jeśli masz z daną rodziną dobry kontakt, możesz zdecydować się na drobny upominek – przy okazji przybliżysz jej nasz kraj. Pamiętaj, że zarówno senior, jak i jego krewni zwykle mają bardzo mgliste pojęcie o Polsce – raczej nigdy tu nie byli i postrzegają nasz kraj dosyć stereotypowo. Miłym drobiazgiem z okazji świąt Bożego Narodzenia czy powrotu do podopiecznego po przerwie będzie album o Polsce, twoim mieście czy regionie w języku niemieckim albo płyta Fryderyka Chopina. Możesz też przywieźć niewielką ilość jakichś smakołyków (najlepiej słodyczy). Oczywiście w kwestii obdarowywania seniora i jego rodziny dobrze zachować wyczucie: jeśli stosunki z podopiecznym i jego krewnymi są poprawne, ale chłodne, lepiej nie wychodzić przed szereg. Miłe, serdeczne gesty mogą zostać źle zrozumiane i nie spotkać się z taką reakcją, jakiej oczekujesz.

Sprawdź inne artykuły o tematyce opiekuńczej, które pomogą w przygotowaniach do podjęcia nowych zleceń: https://dobrasztela.pl/kacik-opiekunki/aktualnosci/artykuly