Pierwsza pomoc przedmedyczna - wiedza niezbędna dla opiekunki seniora

Kursy z udzielania pierwszej pomocy są obecnie organizowane w wielu placówkach i instytucjach. Umiejętność udzielania pierwszej pomocy oraz znajomość zasad z nią związanych stały się obowiązkowe dla pracowników wielu profesji, nie tylko tych medycznych. Opiekunka zajmująca się seniorem również powinna posiadać wiedzę, która w koniecznych przypadkach umożliwi jej udzielenie pomocy potrzebującemu podopiecznemu. Choć zakres kompetencji opiekunki nie obejmuje wykonywania profesjonalnych zabiegów czy też bardziej zaawansowanych czynności dotyczących reanimacji, to jednak podstawy udzielenia pierwszej pomocy muszą być jej znane, niezależnie od stanu zdrowotnego seniora, którym się aktualnie zajmuje.

Termin “pierwsza pomoc przedmedyczna” stanowi określenie dla wykonania bazowych czynności,, mających na celu ratowanie ludzkiego zdrowia i życia. Senior, który nie tylko odniósł obrażenia, ale również jego stan zdrowia uległ nagłemu, wręcz gwałtownemu pogorszeniu, powinien niezwłocznie otrzymać od opiekunki pomoc - zanim pojawi się pogotowie ratunkowe oraz lekarz z wykwalifikowaną kadrą medyczną. Oto główne aspekty, składające się na procedurę udzielania pierwszej pomocy:

• podtrzymanie czynności życiowych poszkodowanego,
• możliwe ograniczanie konsekwencji obrażeń czy też nagłych zachorowań,
• zapewnienie podopiecznemu tak zwanej pozycji bezpiecznej,
• przygotowanie poszkodowanego do kolejnych etapów postępowania medycznego

Równie istotne jest pamiętanie o kilku ogólnych regułach, które w swoim założeniu odnoszą się do bezpieczeństwa obydwu stron (poszkodowanego i udzielającego pierwszej pomocy) podczas całej akcji.

1. Jak najszybciej powinno się ustalić możliwą przyczynę wypadku lub pogorszenia stanu zdrowia podopiecznego,
2. W szczególnych przypadkach, gdy ma miejsce taka konieczność, opiekunka w pierwszej kolejności powinna wyeliminować czynnik, który stanowi zagrożenie dla życia seniora (odcięcie prądu, pozbycie się przygniatającego swoim ciężarem przedmiotu),
3. Trzeba ustalić i ocenić (w miarę możliwości) stan poszkodowanego (doznane obrażenia, mniejsze i większe rany),
4. Opiekunka musi nieustannie kontrolować tętno, oddech, a także przytomność swojego podopiecznego.

Udzielanie pierwszej pomocy

Należy zaznaczyć, że procedura udzielania pierwszej pomocy może nieco różnić się od siebie w zależności od danego przypadku i objawów występujących u konkretnej osoby. Poniżej przedstawiamy kilka możliwych sytuacji i wskazówek, jakimi powinna kierować się opiekunka, aby wspomóc podopiecznego udzieleniem pierwszej pomocy przedmedycznej.

1. Senior dostał ataku padaczki. W tym przypadku pierwszym i najważniejszym krokiem ze strony opiekunki powinno być zabezpieczenie głowy seniora, a następnie - ułożenie go w bezpiecznej pozycji. Pod żadnym pozorem nie wolno wkładać podopiecznemu niczego pomiędzy zęby, nie można również podawać nic do picia. Należy wezwać pogotowie.
2. Podopieczny stracił przytomność. W tym wypadku najpierw układamy seniora w pozycji bocznej ustalonej, sprawdzamy drożność wszystkich dróg oddechowych i wzywamy pogotowie ratunkowe.
3. Senior jest nieprzytomny i nie oddycha. Natychmiast dzwonimy po pogotowie. W trakcie oczekiwania na pomoc, równocześnie kontrolujemy drożność dróg oddechowych. Należy przeprowadzić akcję reanimacyjną, to znaczy - powtórzyć 30 uciśnięć klatki piersiowej podopiecznego, wykonać 2 wdechy, następnie zrealizować znów tę samą ilość uciśnięć i wykonać wdechy, kontynuując całość cyklu aż do momentu pojawienia się karetki pogotowia wraz z pomocą medyczną.
4. Senior uległ zranieniu. W tego typu przypadku, udzielanie pierwszej pomocy uzależnione jest od intensywności krwawienia oraz rodzaju zranienia. Jeśli krwawienie jest duże, poświęcamy czas, aby odpowiednio zatamować krwotok, potem zabezpieczyć zranienie jałowym opatrunkiem z gazą, dodatkowo bandażując je, cały czas sprawdzając stan podopiecznego. Jeśli zranienie jest dużo bardziej poważne, koniecznie wezwijmy pogotowie!
5. Podopieczny zemdlał, jest mu słabo, źle się czuje.  W takiej sytuacji opiekunka jest zobowiązana umieścić podopiecznego na płaskim rodzaju podłoża i podnieść jego nogi mniej więcej powyżej poziomu serca. Kontrolując cały czas stan poszkodowanego, wzywamy lekarza oraz pogotowie.

Pozycja bezpieczna a pozycja boczna ustalona

W poradach odnoszących się do udzielania pierwszej pomocy seniorom, w różnych przypadkach używa się sformułowania “pozycja bezpieczna” lub “pozycja boczna ustalona”. Co tak naprawdę oznaczają te pojęcia i w jaki sposób opiekunka powinna się do nich stosować w praktyce?

W zestawie z  klasyczną pozycją „boczną ustaloną”, pozycja bezpieczna wydaje się być zupełnie nieskomplikowana. Stosowana powszechnie w momentach ratowania zdrowia i życia pacjentów, przez sanitariuszy pogotowia, pracowników medycznych i lekarzy. Pozycja bezpieczna, podobnie jak pozycja boczna ustalona, ma służyć ochronie dróg oddechowych u poszkodowanego podopiecznego - chodzi o to, aby ofiara wypadku nie zakrztusiła się na przykład własną treścią pokarmową. Jak zatem ułożyć seniora w pozycji bezpiecznej, gdy wymaga tego sytuacja?

• Poszkodowanego opiekunka musi zacząć  przekręcać w swoją stronę (czyli do siebie). Jeśli podopieczny ma na nosie okulary,  co jest dosyć częstym zjawiskiem, należy je d razu zdjąć i odłożyć. Opiekunka powinna ułożyć kończynę górną seniora po stronie ratującego (czyli swojej), w tak zwanej pozycji „hello”, naśladując w ten sposób gest machania/pozdrowienia ręką. To najważniejszy element całego procesu.
• Następnym krokiem to zgięcie kończyn znajdujących się po przeciwnej stronie. Pamiętaj! Jeżeli  raz chwycisz kolano podopiecznego, nie wolno Ci pod żadnym pozorem puścić go bezwolnie - może to doprowadzić do powstania tak zwanych urazów wtórnych. Zegnij kończynę dolną, pilnując, aby stopa seniora przesuwała się swobodnie po powierzchni podłogi, osiągając ostatecznie w stawie kolanowych kąt co najmniej 90 stopni.
• Połóż na twarzy rękę podopiecznego w formie “do poduszki”, cały czas ją trzymając. Nie zapominaj o wyprostowanych palcach. Z dużą ostrożnością przekręć seniora na swoją stronę, pociągając bardzo powoli za kolano, a następnie delikatnie obróć resztę ciała.
• Pamiętaj o udrożnieniu dróg oddechowych poszkodowanego.

Gdy opiekunka jest zmuszona do zastosowania w konkretnym przypadku pozycji bocznej ustalonej, powinna w pierwszej kolejności również obrócić podopiecznego w swoim kierunku.

• Następnie należy zgiąć kończynę dolną po stronie osoby ratującej, czyli opiekunki. Ponownie trzeba bardzo uważać na możliwość swobodnego opadnięcia kolana, minimalizując tym samym ryzyko doznania wtórnych urazów.
• Kończyna górna musi być wyprostowana i ułożona pod biodrem poszkodowanego.
• Na samym końcu, opiekunka powinna przytrzymać podopiecznego za ramię oraz biodro, przekręcając go ostrożnie do siebie.
• Ostatnim etapem koniecznie musi być udrożnienie dróg oddechowych. 

Wezwanie pomocy medycznej i pogotowia ratunkowego

Wzywając pogotowie ratunkowe, opiekunka nie może zapomnieć o podaniu niezbędnych informacji, które ułatwią odpowiednim służbom jak najszybsze dotarcie na miejsce oraz (przede wszystkim) zidentyfikowanie stopnia zaawansowania i rodzaju problemu, z jakim muszą się zmierzyć. Wśród nich powinny się znaleźć następujące dane:

• Gdzie miał miejsce wypadek,
• Szczegółowy adres domowy seniora,
• Co dokładnie się wydarzyło i jakie okoliczności temu towarzyszyły,
• Jak się czuje poszkodowany, w jakim jest konkretnie stanie -  czy jest przytomny i oddycha,
• Kim jest poszkodowany - dane seniora (imię, nazwisko podopiecznego, jego wiek, informacje, na jakie choroby/schorzenia cierpi),
• Kto jest osobą zgłaszają wypadek lub zdarzenie (imię i nazwisko opiekunki bądź opiekuna, ewentualne dane kontaktowe),
• Końcowe pytanie - kiedy mniej więcej można spodziewać się przyjazdu karetki oraz służb medycznych.

Sprawdź inne artykuły o tematyce opiekuńczej, które pomogą w przygotowaniach do podjęcia nowych zleceń: https://dobrasztela.pl/kacik-opiekunki/aktualnosci/artykuly