Pionizacja krok po kroku - wszystkie etapy

Opiekunka zajmująca się leżącym podopiecznym musi zdawać sobie sprawę, że w odpowiednim czasie powinna zostać przeprowadzona kilkuetapowa pionizacja seniora. Warto zaznaczyć, że niezależnie od tego ile czasu podopieczny przebywa w pozycji leżącej, warunkiem koniecznym podczas procesu pionizacji jest zachowanie właśnie jej wieloetapowości. To kwestia związana z bezpieczeństwem seniora. Może się tak zdarzyć, że w bardzo szybkim czasie (1-2 dni) w organizmie pacjenta dojdzie do pewnych negatywnych zmian, które mogą w dużej mierze utrudnić bądź wręcz uniemożliwić przeprowadzenie pionizacji. Do tego typu problemów zalicza się na przykład wszelkiego rodzaju trudności dotykające układ krwionośny, oddechowy czy nerwowy. Dłuższe pozostawanie w pozycji leżącej powoduje niekorzystne zmiany w kolejnych układach; szczególnie moczowym, kostno-stawowym oraz mięśniowym.

Etap I, czyli unoszenie głowy.

• Unieś wezgłowie łóżka podopiecznego do nieco wyższej pozycji, niż wcześniej miał chory. Zacznij od kąta około 30 stopni, a później, stopniowo zwiększ podniesienie (45, 60, dochodząc do 90 stopni). Jeśli dojdzie do pojawienia się niekorzystnych dla seniora objawów (np. ucisk ze strony kręgosłupa), pamiętaj o wycofaniu się do pozycji leżącej (na płasko lub z nieco uniesioną głową podopiecznego).

Etap II, czyli przechodzenie do pozycji siedzącej w łóżku

• W tym miejscu trzeba zaznaczyć - jeżeli Twój podopieczny dobrze czuje się w pozycji tego typu, a dodatkowo potrafi w niej również wypoczywać, spożywać posiłki, a nawet czytać przez dłuższy czas, to sygnał, że można przejść do następnego etapu pionizacji.

Etap III - siedzenie w łóżku, trzymając opuszczone nogi

• Określany przez specjalistów i rehabilitantów jako w zasadzie najważniejszy etap pionizacji. Senior może wykonać przechodzenie do tej pozycji samodzielnie lub z pomocą opiekunki. Pozycja siedząca z utrzymaniem całkowicie opuszczonych nóg sprawia, że podopieczny zaczyna panować nad stabilnością swojego ciała (szczególnie tułowia). Jakie zadanie na tym etapie pionizacji ma do zrealizowania opiekunka? Powinna oczywiście wspomóc próby seniora, choćby poprzez podłożenie za plecy zwiniętej kołdry bądź twardej poduszki.

Etap IV – przesadzanie na wózek inwalidzki lub fotel znajdujący się obok łóżka seniora

• Etap czwarty zakłada przenosiny leżącego seniora z łóżka na wózek inwalidzki (bez nastąpienia momentu chwilowego stania). Przeniesienie na wózek spowoduje, że opiekunka będzie miała możliwość pojechać wózkiem z seniorem do innego pokoju w domu lub wyjść na krótki spacer na zewnątrz.  W trakcie powrotu do łóżka przesuwamy chorego z wózka na dawne miejsce spoczynku. Należy zaznaczyć, że etap czwarty wymaga sporej siły fizycznej od opiekunki, wobec czego najlepiej, aby przenoszenie seniora odbyło się przy udziale kilku osób - nie tylko samej opiekunki.

Etap V, czyli wstawanie

• Przy pomocy opiekunki i ogólnej asekuracji powinno dojść do spionizowania seniora aż do pozycji stania. Podobnie jak poprzedni, i ten etap wymaga niezwykle dużej siły fizycznej od opiekunki zajmującej się seniorem. Należy wziąć pod uwagę, że zaniepokojony nową sytuacją dla swojego organizmu senior, może bezwiednie uginać kolana z osłabienia, osuwając się jednocześnie w dół. Trzeba w takim momencie jak najszybciej podnieść podopiecznego z podłogi, po to by pomóc mu usiąść na podłodze. Ważne, aby nie przedłużać chwili stania, jeśli organizm seniora nie wytrzymuje za długo. Warto skorzystać z takich urządzeń, jak balkonik lub chodzik - z pewnością okażą się niezwykle przydatne w transportowaniu chorego i przechodzeniu do kolejnego etapu pionizacji.  

Etap VI, czyli chodzenie

• Rehabilitacyjny chód seniora ma szansę odbywać się w asyście dwóch, jednej osób lub narzędzi pomocniczych, takich jak: balkonik, trójnóg, ewentualnie chodzik.

Dolegliwości, które mogą pojawić się na różnych etapach pionizacji

Warto nadmienić, iż pionizacja niekoniecznie zawsze przebiegnie w bezproblemowy, bezbolesny sposób. Niekorzystne objawy mogą się pojawić się w trakcie różnych etapów pionizacji, które przechodzi senior. Jedną z najczęściej występujących dolegliwości sa tak zwane zaburzenia ortostatyczne. Zaliczamy do nich: zawroty głowy, nudności, wymioty, uczucie narastającej ciemności przed oczami, nadmierna potliwość ciała oraz twarzy, a także omdlenia. Czym są zaburzenia ortostatyczne? To konsekwencja zbyt szybkiej zmiany pozycji - za tym procesem nie nadąża układ krwionośny, przez co dochodzi do trwającego relatywnie krótko niedotlenienia mózgu. Z tego względu należy pamiętać przede wszystkim o bezpieczeństwie podopiecznego podczas następnych etapów jego pionizacji. Opiekunka powinna zwrócić uwagę na fakt, że senior musi w pierwszej kolejności bardzo dobrze opanować jeden etap pionizacji, przyzwyczaić do niego, sporo poćwiczyć, by później samodzielnie postawić kolejny krok. Należy jednak pomagać podopiecznemu możliwie jak najmniej - tak, aby sam trenował mięśnie do wysiłku wykonywanego regularnie i naturalnie, każdego dnia przy zwykłych czynnościach.

Istnieją dwa sposoby pionizacji, których rodzaj zależy od stanu zdrowotnego pacjenta: czynna i bierna. Pionizacja czynna polega na tym, iż podopieczny wspomaga opiekunkę, a część czynności i działań jest przez niego wykonywana samodzielnie. W trakcie pionizacji biernej, wszystkie aspekty wchodzące w zakres rozmaitych etapów pionizacji, leżą po stronie opiekuna.

Pionizacja jako istotny element rehabilitacji seniora

Alternatywa wykonania w pełni pionizacji przez jedną osobę obsługującą seniora ma niebagatelne  znaczenie, ponieważ ułatwia częstotliwość jej przeprowadzania, co skutkuje większą skutecznością terapii. Pionizacja powinna być prowadzona kilka razy w ciągu dnia. Należy zauważyć, iż  w wielu schorzeniach, w których do tej pory zalecano długotrwałe pozostawanie w pozycji leżącej, teraz wraca się do modelu, w którym to pionizacja znacząco wpływa na powrót do zdrowia przez podopiecznego. Z czym wiąże się ten proces? Chodzi o stopniowe, wypracowane
“metodą małych kroków” przygotowanie układu krążenia do ponownej pracy, ale  w nieco zmodyfikowanych warunkach.

U chorych podopiecznych, którzy trwale (na skutek doznanego urazu) utracili możliwość utrzymania pionowej pozycji ciała, pionizacja jest koniecznością w profilaktyce. Z perspektywy rehabilitacyjnego podejścia do tematu schorzeń, trzeba zwrócić uwagę na pionizację seniora podczas etapu związanego z siedzeniem. Dzięki tego typu zabiegowi,  można zdecydowanie obniżyć ryzyko wystąpienia skoliozy bądź innych wad postawy u seniora. Zaznaczmy, że w dużej części przypadków stosowanie gorsetów ortopedycznych stanowi dużą trudność lub wręcz jest niemożliwe.

Podsumowując -  pionizacja i jej poszczególne etapy pozwalają przygotować seniora, zwłaszcza po długotrwałym przebywaniu w pozycji leżącej do siadu, poprzez chód, aż do swobodnej lokomocji. Dodatkowo, w ramach przeprowadzania specjalistycznej rehabilitacji, do etapów koordynowanych przez lekarza i rehabilitanta, można dołączyć urządzenia pionizujące, których celem jest przyspieszenie procesu “wyprowadzania” chorego z pozycji leżącej. Tego typu urządzenia stanowią niebagatelny rodzaj narzędzia dla ogólnego powodzenia rehabilitacji podopiecznego. Poprawiają funkcjonowanie seniorów, którzy nie mają zbyt dużych szans na samodzielne doprowadzenie do pozycji wyprostu czy też siadu. Dzięki temu mogą wesprzeć opiekunkę w przeprowadzaniu pionizacji, a wręcz odciążyć ją, jeśli chodzi o wysiłek fizyczny.

Sprawdź inne artykuły o tematyce opiekuńczej, które pomogą w przygotowaniach do podjęcia nowych zleceń: https://dobrasztela.pl/kacik-opiekunki/aktualnosci/artykuly