Bezsenność u Seniora
jak z nią walczyć?
Chociaż osoby starsze wykazują mniejsze zapotrzebowanie na sen niż ludzie młodzi. To jednak bardzo często zdarza się, że cierpią na bezsenność...
05 grudnia 2018
Bezsenność u seniora – z czego wynika?
Bezsenność występująca u osób w podeszłym wieku jest najczęściej związana z objawami schorzeń, na które seniorzy przewlekle cierpią. Wśród chorób posiadających najbardziej rozwinięte konsekwencje bezsenności, lekarze specjaliści wymieniają między innymi Alzheimera, zaburzenia psychiczne, oddychania (duszności), a także dolegliwości obejmujące wątrobę lub żołądek. Problem bezsenności można określić niezwykle szeroko – dotyczy on bowiem nie tylko zmniejszonej ilości samego snu w trakcie nocy, ale również jego jakości. Na ogół zaburzeń składają się przede wszystkim trudności z zasypianiem, przebudzanie się, towarzyszące seniorowi uczucie niewyspanie (nawet po teoretycznie odpowiedniej długości snu), a także przedwczesne pobudki.
Niepomierny wpływ na problemy tego typu mają rozmaite aspekty niedyspozycji zdrowotnej, które najpierw rzutują na prawidłowe funkcjonowanie seniora podczas dnia, a następnie pory nocnej, nie pozwalając mu na pełen wypoczynek i konieczną dla organizmu regenerację, np. apatia, rosnący spadek koncentracji, nieustanne zmęczenie połączone z brakiem energii do podjęcia jakiejkolwiek aktywności. Kolejną przyczyną występowania bezsenności u Twojego podopiecznego mogą być zażywane przez niego w trybie ciągłym środki farmakologiczne. Zalicza się do nich zwłaszcza kortykosterydy, lewodopa, i fluorochinolony. Mając zatem na uwadze powyższe czynniki, należy zastanowić się, w jaki sposób spróbować złagodzić uciążliwe dla seniora objawy bezsenności, a finalnie przemyśleć kwestię całkowitego rozwiązania tego dokuczliwego problemu zdrowotnego.
Bezsenność – wdrożenie terapii zależne od przyczyn
Opiekunka powinna prowadzić bezustanną obserwację stanu dyspozycji psychofizycznej swojego podopiecznego. Czemu ma to służyć? Oprócz oczywistego faktu, że tego typu kontrola to jeden z jej obowiązków, monitorowanie zdrowia seniora stanowi ułatwienie dla prowadzenia terapii zalecanej przez lekarzy specjalistów (zależnie od schorzeń dotykających starszą osobę). Pomoc opiekunki to nieodzowny element współpracy z rodziną seniora i ekipą medyczną, która wyznacza kierunek odpowiednich decyzji czy też zmian, wprowadzanych w odniesieniu do jego zdrowotnego samopoczucia.
Opiekunka, przebywając ze swym podopiecznym przez większość część doby, ma za zadanie konsultować z rodziną, pielęgniarkami i lekarzami każdą zauważoną nieprawidłowość w codziennym funkcjonowaniu seniora. Dotyczy to również aspektów budzących niepokój w kontekście występującej bezsenności – jak choćby wykształconych u starszej osoby złych nawyków , wpływających negatywnie na jakość snu (mała aktywność fizyczna, picie mocnej kawy/herbaty, spożywanie ciężkostrawnych posiłków tuż przed położeniem się spać wieczorem, przeznaczaniem dużej ilości czasu na drzemki w trakcie dnia…). W takich przypadkach, opiekunka (oczywiście po przekazaniu informacji odpowiednim służbom medycznym), powinna zatroszczyć się o wprowadzenie modyfikacji w przyzwyczajeniach seniora. Świetne rozwiązanie stanowią spacery – warto zadbać o to, aby początkowo nie były zbyt forsujące wobec możliwości organizmu podopiecznego, na późniejszym etapie pokonywany dystans może ulec stopniowemu zwiększeniu. Wysiłek fizyczny odbywający się w regularnych cyklach na świeżym powietrzu, dotlenia organizm i działa zbawiennie na jego odporność oraz powoduje wytwarzanie endorfin, wpływając na nasze dobre samopoczucie.
Opiekunka sprawująca pieczę nad seniorem jest zobowiązana również do organizacji jego czasu – tak, aby na nowo spróbować go zaktywizować w rozmaitych formach, między innymi nakłaniając do ćwiczeń usprawniających pamięć. Dzięki temu senior nie będzie szukał wymówek do zabijania przytłaczającej go rutyny poprzez powtarzanie swoich złych nawyków, tym samym wpadając w system błędnego koła, prowadzącego znów do dolegliwości związanych z bezsennością.
Jak natomiast postępować w momencie, gdy senior cierpi na zaburzenia psychiczne, chorując na przykład przewlekle na depresję? Najczęściej w takim przypadku opiekunka prowadzi nadzór nad poprawnym przebiegiem terapii farmakologicznej, koordynowanej przez lekarza. Najistotniejszym elementem jest czuwanie nad właściwym przyjmowaniem leków przepisanych przez specjalistę, a przede wszystkim sprawowanie kontroli nad ilością dawek. Senior pod żadnym pozorem nie może łykać tak zwanych „antydepresantów” wedle własnej woli – grozi to poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi. Niekiedy lekarz zaleca pacjentowi terapię wzbogaconą dodatkowo środkami nasennymi – należy jednak pamiętać, że nie powinno się pozostawiać seniora samemu sobie w kwestii przydziału odpowiednich pastylek. Warto zwracać również uwagę, czy przepisane środki nie wchodzą interakcje z innymi, zażywanymi na stałe lekami.
Jak dbać o higienę snu seniora?
Istnieje kilka uniwersalnych zasad, sprawdzających się niezależnie od przyczyn bezsenności występującej u seniora. Kluczowym zadaniem dla opiekunki jest zadbanie o tak zwaną higienę snu – czyli zapewnienie podopiecznemu odpowiednich warunków do nocnej regeneracji. Wśród nich możemy wyróżnić:
1. Regularne i dokładne wietrzenie pomieszczenia, w którym chory śpi,
2. Ustalenie godzin nocnego wypoczynku i ewentualnych drzemek w trakcie dnia, jeśli zachodzi taka potrzeba, mająca swoje realne uzasadnienie (zaleca się, aby nie były zbyt długie, a w razie możliwości uległy ograniczeniu),
3. Przestrzeganie godzin porannego wstawania – ułatwi to seniorowi wdrożenie się w najbardziej sprzyjający organizmowi rytm dobowy,
4. Przygotowanie optymalnych warunków do wyciszenia i relaksacji przed snem. Obejmuje to między innymi włączenie płyt z muzyką relaksacyjną, zadbanie o wyłączenie urządzeń elektronicznych i niekorzystanie z nich przed udaniem się do snu (np. komputer, telewizor), jak również unikanie nadmiernego wysiłku fizycznego (przed samym pójściem spać).
5. Kontrola nad spożywaniem przez podopiecznego napojów zawierających kofeinę oraz teinę (kawa, czarna herbata), utrudniających zasypianie. Należy zweryfikować ich obecność w diecie seniora również w ciągu dnia – sam fakt częstego picia tych niezwykle popularnych środków pobudzających wpływa negatywnie na jakość snu i gospodarkę hormonalną organizmu.
Planowanie dnia seniora
Oprócz troski odnoszącej się do odpowiedniej higieny sny swego podopiecznego, opiekunka pracująca w Niemczech musi w pierwszej kolejności położyć nacisk na planowanie dnia seniora. Dezorganizacja i chaos sprzyjają niestety pogorszeniu stanu zdrowotnego seniora, a co za tym idzie, znajdują swoje odbicie również w jego nocnej regeneracji. Jeżeli osoba w podeszłym wieku ma poczucie bezczynności, nie czuje się w zupełności potrzebna (ani sobie, ani innym), popada w apatię, a to bardzo prosta droga do rozwoju depresji. Dlatego właśnie jedno z głównych zadań opiekunki jest związane z szeroko pojętą aktywizacją seniora i organizacją całości jego czasu.
Warto zatem najpierw przedyskutować z nim kwestię zainteresowań i hobby, a później pokazać dostępne ścieżki dla ich rozwoju (np. spotkania w gronie osób kochających teatr, zajęcia plastyczne, grupy zrzeszające miłośników pieszych wycieczek i tym podobne). Kiedy już dojdziecie do porozumienia w sprawie wyboru konkretnej formy aktywności, trzeba w planie dnia uwzględnić jeszcze ćwiczenia przyczyniające się do poprawy i utrzymania sprawności ruchowej. Wspomniane już wcześniej spacery to tylko jedna z wielu propozycji, z jakich senior może skorzystać. Jest to oczywiście w dużej mierze uzależnione od jego ogólnego stanu zdrowia oraz posiadanych predyspozycji, jednak praktyka pokazuje, że właściwie każde ograniczenie można na swój sposób pokonać, a przynajmniej znaleźć usytuowane na odpowiednim poziomie intensywności zajęcie. Wydaje Ci się, że sporządzenie takiego grafiku jest niebywale skomplikowanym przedsięwzięciem? Spójrz na to z innej strony – nie tylko przyczyniasz się do wspierania i walki o lepszy stan zdrowotny seniora, ale dzięki wspólnemu działaniu budujesz z nim emocjonalną więź, co jest nieocenionym pozytywem pracy oraz wysiłku włożonego przez opiekuna.
Sprawdź inne artykuły o tematyce opiekuńczej, które pomogą w przygotowaniach do podjęcia nowych zleceń: https://dobrasztela.pl/kacik-opiekunki/aktualnosci/artykuly
