Psychika zmieniająca się wraz z wiekiem

 W miarę upływu czasu, co jest naturalnym procesem, starzeje się nasze ciało i organizm, w tym również zauważalne zaczynają być zmiany zachodzące w psychice – w samopoczuciu odczuwanym na co dzień, ale również samym sposobie myślenia oraz postrzegania otaczającej rzeczywistości. Przekłada się to w konsekwencji na inny wyraz naszej emocjonalności czy stosunku do pewnych spraw, a także zachowania w relacjach międzyludzkich. 

Starsze osoby mają bardzo często duże trudności z przystosowaniem się do nowych sytuacji czy też zmian w życiu; przestają w pewnym sensie „nadążać” za światem i ludźmi. Niełatwo przychodzi im też zrozumienie swoich bliskich – ich podejścia do różnych kwestii lub wartości, preferowanego modelu życia… Z pewnością nie raz udało Ci się zaobserwować, że seniorzy potrafią alergicznie reagować na określone zachowania albo postawy innych osób, stojące w sprzeczności z ich wyobrażeniami. Niekiedy porównują również teraźniejszości do przeszłości (na korzyść tego drugiego okresu).

To właśnie tylko niektóre z elementów składających się na tak zwany „proces starzenia duszy” - nie zawsze przez otoczenie i rodzinę seniora rozumiany, budzący wiele sprzecznych odczuć i wymagający sporej dozy cierpliwości ze strony opiekunki. Naturalnie zachodzące modyfikacje w psychice – to znaczy w myśleniu i ujęciu postrzegania świata niejednokrotnie jednak są w stanie przeobrazić się w poważniejsze zaburzenia psychiczne, między innymi depresję.

Depresja u osób w podeszłym wieku – jak się objawia?

Depresja rozwijająca się u seniorów w dużej większości przypadków ma swój początek w całkowicie niegroźnych objawach, zaliczanych do „normalnych” konsekwencji przechodzenia do wieku podeszłego. W takim momencie u starszej osoby można zaobserwować między innymi:

•      zniechęcenie wszelkiego rodzaju aktywnościami,
•      porzucenie zainteresowań i hobby,
•      nasilające się rozdrażnienie,
•      nieumiejętność skoncentrowania uwagi,
•      osłabienie pamięci (zwłaszcza na poziomie skojarzeniowym),
•      odrzucanie pomocy innych,
•      przekonanie odnośnie poczucia jednostronności i jednoznaczności w artykułowanych przez siebie wypowiedziach lub stwierdzeniach,
•      uczucie lęku towarzyszące propozycjom wprowadzenia nawet najdrobniejszych zmian

 Stan depresyjny u osób powyżej 60 roku życia wywołuje pojawienie się również dolegliwości psychosomatycznych, takich jak np. kołatanie serca, niepokój psychoruchowy, a także urojenia o charakterze nihilistycznym bądź hipochondrycznym.

Wymienione powyżej czynniki, w zależności od sposobu występowania i swojej intensywności mogą posiadać niebagatelne znaczenie w postępującej depresji u seniora. Najczęściej jej wstępny etap stanowi apatia, która jest kumulacją wszystkich wyszczególnionych elementów.

Jeśli przez dłuższy czas (około ponad 2 tygodnie) seniorowi zauważalnie doskwierają ustawiczne i powracające symptomy zmęczenia, przygnębienia oraz smutku, połączone nawet z myślami o śmierci lub samobójstwie, to warto udać się do lekarza specjalisty, który mógłby potwierdzić czy też odrzucić diagnozę związaną z depresją. Niezwykle istotną kwestią podczas trudnych dla seniora chwil, jest udzielanie mu maksymalnej dawki wsparcia, a także okazywanie dużej ilości zrozumienia.

Należy nadmienić, że nie wszystkie wyliczone objawy mogą zawsze świadczyć o depresji; czasem ich rezultatem okazuje się być chwilowy spadek kondycji psychofizycznej, powiązanej ze zmęczeniem (lub doświadczeniem w ostatnim czasie choroby, przekładającej się na ogólne osłabienie organizmu).

Dość powszechną dolegliwością, która zwykle towarzyszy depresji starczej, jest również bezsenność. Senior przestaje dbać o swój rozkład dnia, zmianie ulega jego wewnętrzny rytm dobowy, co wzmaga narastające uczucie zmęczenia i frustracji… To błędne koło – musi zostać przerwane, aby osobie cierpiącej na depresję łatwiej było wrócić do pełni sił zdrowotnych.

 Leczenie depresji u seniora

 Przede wszystkim w pierwszej kolejności koniecznym jest, aby ustalić, co może stać za główną przyczyną objawiającej się u seniora depresji. Nierzadko pogłębienie apatycznego stanu psychicznego naszego podopiecznego wywołuje na przykład śmierć bliskiej seniorowi osoby (współmałżonek, rodzeństwo). Samo doznanie utraty i żałoba nie mogą jednak być ściśle wiążące dla depresji, a dopiero ich wpływ , przekładający się na kondycję psychofizyczną starszej osoby w dłuższej perspektywie czasu.

Po zdiagnozowaniu zaburzenia psychicznego, jakim jest depresja, należy podjąć jego leczenie. Niestety, niechęć do poddania się terapii przez seniora to niezwykle częste zjawisko, jakie przychodzi obserwować z bólem wielu opiekunkom, rodzinom oraz lekarzom. To z jednej strony normalne, ponieważ człowiek cierpiący na tego typu zaburzenie posiada w sobie naturalny odruch zaprzeczenia i negacji dotykającej go choroby. Konsultacja ze specjalistą to jednak obligatoryjny krok, który musi zostać poczyniony, aby pomóc seniorowi w jakikolwiek sposób.

Pamiętajmy, że ciągłe, uporczywe naciski na wizytę u psychiatry (lub na późniejszym etapie – psychoterapeuty), mogą wywołać u seniora wręcz odwrotny efekt i jeszcze bardziej nasilić jego wycofanie, zamknięcie się w sobie oraz bunt związany z izolacją od świata zewnętrznego. Przekonanie seniora do spotkania z lekarzem nie należy z pewnością do najłatwiejszych zadań w życiu, ale potraktujmy je jako rodzaj pewnego procesu i próby.  Gdy uda nam się ją doprowadzić do końca (z pozytywnym skutkiem), z pewnością będziemy usatysfakcjonowani.

 Konsultacja ze specjalistą w przypadku leczenia osoby chorej na depresję (szczególnie starszej), zakłada wykonanie badań wstępnych (krew, poziom hormonów, TSH – ewentualne nieprawidłowości/odchylenia względem tarczycy, a także witamin, składników odżywczych i ich niedoborów). Służy to określeniu możliwych związków objawowych między depresją a innymi schorzeniami seniora. Rodzina wraz z opiekunką oraz lekarzem prowadzącym powinni również przygotować przed wizytą pełną listę przyjmowanych przez starszą osobę środków farmakologicznych.

Detaliczne badania pozwolą ustalić prawdopodobieństwo wzajemnych interakcji i oddziaływania różnych czynników, które wywołują złe samopoczucie seniora. Dodatkowo, wywiad przeprowadzony z członkami rodziny i opiekunką staje się kolejnym, niezwykle potrzebnym elementem do rozpoczęcia terapii leczniczej seniora. Przepisanie leków antydepresyjnych, a następnie skierowanie do psychoterapeuty to najbardziej powszechne działania lekarzy-specjalistów zajmujących się przypadkami depresji u osób w podeszłym wieku. Warto zwrócić uwagę na rolę bliskich w trakcie walki seniora z depresją.

Zadaniem rodziny w takim momencie jest dawanie seniorowi szczególnych wyrazów troski i wsparcia, przekładających się na przykład na wspólne wykonywanie jakiś czynności, które zawsze sprawiały starszej osobie przyjemność. Nieoceniona może być również postawa opiekunki, organizującej czas wolny dla swojego podopiecznego. Pamiętaj, że senior cierpiący na depresję ma niebywale dużą potrzebę przydatności i oddania swojej energii (komuś lub czemuś). Nie utrudniaj mu tego – nawet, jeżeli są to najprostsze zajęcia w domowym gospodarstwie zwykle wykonywane przez Ciebie.

To od Ciebie oraz rodziny seniora zależy, na ile okażecie mu swoją pomoc i zrozumienie w trudnych chwilach, których aktualnie doświadcza. Nie zapominaj, że czasem najprostsze gesty, dobre słowo czy uśmiech są w stanie podnieść na duchu osobę cierpiącą na depresję, zapewniając jej poczucie bezpieczeństwa i komfortu – one z kolei mają swój niewątpliwy udział w drodze powrotu do zdrowia.

Sprawdź inne artykuły o tematyce opiekuńczej, które pomogą w przygotowaniach do podjęcia nowych zleceń: https://dobrasztela.pl/kacik-opiekunki/aktualnosci/artykuly